MODERN İMPARATORLUKLAR VE ŞOK

MODERN İMPARATORLUKLAR VE ŞOK

Geçen yüzyılda koskoca imparatorluk coğrafyası yüzyıllarca hükmettiği geniş topraklarda modernleşmeden korktukça ard arda şoklar yaşadı. Şokların etkisiyle özellikle diller ve dinler mozaiği olmakla övünülen devasa imparatorluk değişime kapılarını daha sıkı kapattı. Modernizm kapılardan sızmaya delik bulamayınca, modernite bile imparatorluk dinine göre dizayn edildi…

Sonuçta kurum ve kuralları gelişen ve değişen dünyaya direnemeyen ve dağılmaya yüz tutan koca imparatorluğun suni sistemi derinden sarsıldı. Bu sarsıntı koca İmparatorluğun kendi içine iyice kapanmasını ve içinde suçlu arar zihniyetin egemenleşmesini de beraberinde getirdi. Kendi dini ve diğer dinleri de eşzamanlı etkileyen tek şeyin din dışındaki değişim olduğu, dünyada değişmeyen tek geçerli akçenin de değişim olduğu geç anlaşıldı.

Özellikle dini, yönetsel ve askeri yapıdaki tutuculuk ve modernleşmenin uzağında kalış korkulası imparatorluk gücünü yok derecesine etkiledi. Büyük küçük savaşlar hep kaybedildi. Her şey en üst dereceden etkilendi. Yeryüzü hâkimiyeti zaafa uğradı, hilafeti saltanat zayıfladı. Değil dinler, dinci mezhepler karmaşası da bu yanlış akıma kapılınca şok arttı. Yanlış üstüne yanlış eklenince gelişen çağa daha da ayak uyduramaz hale gelindi. Ayrıca etnik isyancılık da sosyal yapıyı bozdukça bozdu. Yapılabilecek çok şey vardı belki ama Tanrı kelamıymışçasına sorgusuz uyulan, uydurma dini fetvalarla yenileşmenin de önü kesildi. Hiç bir şey yapılamadı.

Koskoca İmparatorluk kurtuluşunu çağı geçmiş çok kavimli, kabile normlarında aradı. Kendini çöllere, çöllerdeki vahaya bağladı. Ancak bu gereksiz çabalar çağın modern normlarından daha da uzaklaşılmasını ve büyük yıkımı getirdi…

Toprak düzeni ve mali yapı gittikçe bozuldu. Yenileşen çağın zorlamasıyla girişilen modernlik ithali koca İmparatorluğa çok pahalıya mal oldu. Saraydan sokağa tefecilerin, çetelerin eline diline düşüldü. Diğer imparatorluklar kendi hayat tarzlarını yenilediler ve yenilendikçe kendilerini üstün görme anlayışını kazandılar. Zamanında diz çökenler iki ayak üzerine dikildiler. Böylesi diklenmeler ağırlık kazanırken koca imparatorluk geri kalmışlık bilinciyle bocaladı. Bilinçdışı her şeye boş verdi. Mevcudu korumaya yeltenildi. Çünkü ciddi karşılaştırma ve değerlemeler yapıldıkça dünyanın diğer coğrafyalarında asla mukayese edilemez, mücadele edilemez ilerleme ve gelişmeler kat edildiği anlaşıldı.

Yapılan yanlışlar yüzünden artık Koskoca İmparatorluğun dini geri kalmışlığı, gericiliği temsil ederken, gelişen ve modernleşen dünyanın dininin ise ilerlemenin modeli olarak görülmesi en büyük şoktu…

Şok hala devam ediyor. Yüzyılların tavanından sarkan bu genellemeler halen geçerliliğini koruyor. Hatta son yıllarda oryantalist kabile öncülüğü ile ulus devletçiliğin tescil edilemeyen bir çekişme, içten içe sürdürülen ince savaşın içinde olduğu iyice belirginleşti.

Yani koskoca imparatorluktan bugüne hiçbir adaptasyon uzun süreli gitmeyerek devlete millete sık aralıklarla geriye, eskiye dönüşü yaşattı. Bu ani şoklar nefret, kin ve haset çerçevesinde ismi konulamayan bir gericiliği de güncelledi. Modern imparatorluklar çağdaş tarihe katkı sunarken karşılığını kat ve kat aldılar. Sömürdükçe sömürdüler. Sınır kentler ve köle devletçikler dünyasında geliştiler. Koca imparatorluk ise küllerinden bir kez daha doğdu. Sömürgeci dünya tarafından tekrar bir yangının içine çekiliyor.

Yani yakın tarihte en kocası yok olurken, en pısırıkları ve cılızları sınıf atladılar. Modern imparatorluklardan ileri demokrasiye geçtiler. Bunlar lehine sonuçla yetinmeyip koskoca İmparatorluğun dağıtılmış coğrafyasında artıklardan megaloman politikacıların yetiştiği, yetişenlerin despotlaştığı kukla devletçikler oluşturdu.

Modern imparatorluklar dünyasında ve koca imparatorluğun küllerinden yeniden doğduğu coğrafyada asıl şok ise büyük sermayenin tezgâhladığı yersiz yeni kapışmalar. Kapıştırmaların neticesinde bu kurgu devletçiklerin de yok edileceği gerçeği.

Üst akıl ayni, ayni senaryo…